بررسی عوامل فیزیوگرافی و خاک توده های ارس (juniperus polycarpos c.koch) در منطقه حیدری - خراسان رضوی

به منظور بررسی اثر عوامل فیزیوگرافی بر روی خصوصیات کمی و کیفی ارس (juniperus polycarpos. koh) و اثر این گونه بر روی خاک، ارسستان منطقه حیدری در استان خراسان رضوی مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور منطقه مشخص شده بر روی نقشه رقومی 1:25000 در محیط نرم افزار arc map نقشه های طبقات شیب، طبقات ارتفاعی و طبقات جهت-های جغرافیایی تهیه و با تلفیق این نقشه ها، نقشه واحدهای همگن مشخص شد. شبکه آماربرداری سیستماتیک – تصادفی به ابعاد 150 در 350 متر بر روی نقشه انداخته شد. درمجموع 39 قطعه نمونه لوزی شکل به مساحت 6000 متر مربع پیاده شد و مشخصه هایی از قبیل تعداد در هکتار درختان ارس، قطر یقه، ارتفاع درخت ارس، قطر متوسط تاج، شادابی درختان ارس، درصد درختان ضعیف، درصد تاج پوشش و تعداد زادآوری در این قطعات برداشت شد. تعداد 36 نمونه خاک از عمق صفر تا 15 سانتی-متر در موقعیت های زیر تاج، لبه تاج، خارج تاج و 6 نمونه از منطقه فاقد ارس برداشت شد. و در محیط آزمایشگاه مشخصه هایی چون میزان کربنات کلسیم، اسیدیته خاک، رطوبت اشباع، بافت خاک، هدایت الکتریکی خاک، درصد کربن آلی خاک و عناصر غذایی مانند نیتروژن کل، پتاسیم تبادلی، منیزیم تبادلی، فسفر تبادلی و کلسیم تبادلی مورد بررسی قرار گرفت. سپس داده ها با استفاده از آزمون snk و تجزیه مولفه های اصلی (pca) در محیط نرم افزار sas آنالیز شدند. نتایج نشان داد در واحدهای همگن مشخصه های درصد درختان با تنه واحد، تعداد درختان در هکتار، تاج پوشش، قطر یقه و درصد درختان ضعیف دارای اختلاف معنی داری هستند. در بررسی مشخصه های رویشی در جهت های جغرافیایی، قطر یقه، تعداد درهکتار، قطر تاج و تاج پوشش دارای اختلاف معنی داری بودند همچنین در طبقات ارتفاعی، مشخصه های تعداد در هکتار، تاج پوشش، قطر تاج، درصد درختان ضعیف و ارتفاع درختان دارای اختلاف معنی داری بودند و در طبقات شیب درصد درختان تنه واحد، قطر یقه، ارتفاع درختان، زادآوری و پوشش علفی دارای اختلاف معنی داری بودند. در بررسی اثر ارس بر مشخصه های خاک در چهار موقعیت زیر تاج، لبه تاج، خارج تاج و منطقه فاقد ارس مشخصه های هدایت الکتریکی، رطوبت اشباع، درصد شن، مقدار ازت کل، پتاسیم قابل جذب و منیزیم قابل جذب در سطح یک و پنج درصد معنی دار بودند. در تجزیه مولفه های اصلی برای مشخصات رویشی، درصد تاج پوشش بیشترین اثر مثبت در مولفه اول داشت و در مشخصات خاک مقدار نیتروژن کل بیشترین تاثیر مثبت را داشت. باتوجه به نتایج بدست آمده می توان بیان کرد شیب 20 تا 40 درصد و طبقه ارتفاعی 2260 تا 2400 متر و جهت شرقی بیشترین تاثیر را روی اکثر مشخصه های رویشی داشته اند که شیب ها و ارتفاعات بالا به علت نداشتن عمق کافی خاک و شرایط توپوگرافی و شیب ها و ارتفاعات کم به علت دسترسی مردم کیفیت کمتری داشته اند. و در بررسی خاک، زیر تاج بیشترین تاثیر را روی مشخصه های خاک داشت که مهمترین علت را می توان اثر هوموس حاصل از شاخ و برگ ارس بر خاک دانست.